Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Szaniawskiego w Zduńskiej Woli
Tablica pamiątkowa z popiersiem Jerzego Szaniawskiego
Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Szaniawskiego działa dla mieszkańców miasta i gminy Zduńska Wola, a po utworzeniu powiatu zduńskowolskiego, również dla społeczności z tego terenu. Jest miejscem kontaktu z wiedzą, kulturą i życiem społecznym. Ciągle się rozwija, aktywizuje i integruje lokalne środowisko oraz wprowadza nowe formy działalności. Historia zduńskowolskiej biblioteki sięga roku 1946. Z załączonych kopii dokumentów, legitymacji służbowej wydanej 2 VIII 1946 r. i świadectwa pracy pierwszej bibliotekarki Ireny Łukaszewicz, można przypuszczać, iż właśnie w tym czasie Miejska Biblioteka Publiczna została powołana do życia1. Księgozbiór w pierwszych latach działalności opierał się na darach od Towarzystw i osób prywatnych. Zanim placówka znalazła się w miejscu, w którym jest obecnie, odbywały się liczne przeprowadzki. W latach 1946-1952 zajmowała dwa pomieszczenia o powierzchni 49,75 m2 przy ulicy Łaskiej 27. Pod koniec 1952 r. zmieniła siedzibę, zwiększając nie tylko liczbę pomieszczeń z dwóch na trzy, ale również liczbę miejsc w czytelni z 18 na 30.2 W 1957 roku nastąpiła kolejna przeprowadzka do budynku przy Al. Kościuszki 1. Wkrótce bibliotekę przeniesiono na ulicę PKWN (obecnie Złotnickiego), by w marcu 1960 r. wróciła do wyremontowanych pomieszczeń przy Al. Kościuszki, gdzie zajmowała powierzchnię ok. 98 m2.3 W 1967 r. zduńskowolanie mieli do dyspozycji 27 tys. woluminów książek. Z informacji prasowych z tamtego okresu wynika, iż z placówki korzystało 3,5 tys. czytelników, w tym prawie pół tysiąca dzieci. Biblioteką kierował wówczas Wacław Grondys.4 W latach 1969-72 budynek poddano remontowi i rozbudowie, dzięki czemu placówka zyskała przestronne pomieszczenia z nowoczesnym wyposażeniem, w których na powierzchni 441 m2 prowadziła działalność wypożyczalnia dla młodzieży i dorosłych, czytelnia dla młodzieży i dorosłych, filia dla dzieci z wypożyczalnią oraz dział gromadzenia i opracowania zbiorów.5 Oficjalnie obiekt został oddany 6 XI 1972 r. Główne wejście przeniesiono z Al. Kościuszki na ulicę Łaską 12. Siedziba biblioteki mieści się w tym miejscu do chwili obecnej, zajmując aktualnie 604 m2 powierzchni.
W różnych latach zmieniała się też sieć biblioteczna. W 1975 r. zduńskowolskiej bibliotece podlegały Biblioteki Miasta i Gminy Szadek, Biblioteka Gminy Zduńska Wola oraz 7 filii i 26 punktów bibliotecznych.6 W tym samym roku placówkę przekształcono w Oddział Rejonowy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Sieradzu. W związku ze zmianami administracyjnymi, placówka ulegała ciągłym przeobrażeniom i dziś w jej skład wchodzi, biblioteka główna z Wypożyczalnią, Czytelnią i Czytelnią Internetową, trzy filie miejskie – Filia dla Dzieci, Filia nr 1, Filia nr 2 i cztery filie na terenie gminy w Annopolu, Janiszewicach, Korczewie i Krobanowie.
Od 1976 r. biblioteka rozpoczęła działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, udostępniając kasety „książki mówionej” przeznaczone głównie dla osób niewidomych i starszych. Kasety umieszczono w Filii nr 1 przy ul. Szkolnej 22 b. Korzystanie z nich było bezpłatne i cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród czytelników i mieszkańców Domu Pomocy Społecznej. Inicjatorem tych działań był Jerzy Skowroński (osoba niewidoma), ówczesny dyrektor biblioteki, współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli, prezes Polskiego Związku Niewidomych w latach 1977-1978.
Wypożyczalnia biblioteki
W roku 1977 zbiory biblioteki powiększyły się o dokumenty po pisarzu Jerzym Szaniawskim. Archiwum rodzinne dotyczące życia i twórczości J. Szaniawskiego oraz jego powiązań ze zduńskowolaninem Leonem Pietrzykowskim, przekazało książnicy rodzeństwo Leona, Irena Lis wraz z bratem Wojciechem, dołączając adnotację, iż wyrażają nadzieję ”…że cenne te dokumenty służyć będą obecnym i przyszłym pokoleniom historyków kultury i literatury (…) oraz wszystkim mieszkańcom miasta”. Szczególnie cenne są rękopisy i maszynopisy utworów dramaturga, fotografie, korespondencja.7
Z dniem 1 stycznia 1978 r. nastąpiło przekształcenie placówki w Miejską Bibliotekę Publiczną, a rok później, decyzją wojewody sieradzkiego, bibliotece nadano imię Jerzego Szaniawskiego wydając z tej okazji okolicznościowy ex libris autorstwa Sławomira Iwańskiego. W roku 1987 Towarzystwo Przyjaciół Zduńskiej Woli ufundowało książnicy tablicę pamiątkową z popiersiem Jerzego Szaniawskiego usytuowaną na froncie budynku.8
Lata 80. i 90. XX wieku to dla biblioteki dalszy rozwój działalności czytelniczej, informacyjnej i kulturalno-oświatowej. W 2000 r. rozpoczęto intensywne prace związane z informatyzacją placówki. Rozbudowano sieć komputerową wypożyczalni i czytelni, wdrożono komputerowy system biblioteczny SOWA, utworzono stronę internetową biblioteki. Powstała Czytelnia Internetowa dająca mieszkańcom miasta szerszy dostęp do informacji, zaś w 2008 r. po 20-letniej przerwie otwarta została Filia w Karsznicach. W 2013 roku biblioteka rozpoczęła również prace w programie MAK+, komputerowym, zintegrowanym systemie bibliotecznym, stworzonym i rozwijanym przez Instytut Książki.
Od 4 IV 2000 r. Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Jerzego Szaniawskiego powierzono zadania biblioteki powiatowej dla powiatu zduńskowolskiego. Porozumienie dotyczące wykonywania zadań biblioteki powiatowej zawarto między Zarządem Powiatu Zduńskowolskiego a Zarządem Miasta Zduńska Wola. Na przestrzeni lat rozwinęły się też formy pracy biblioteki. Oprócz podstawowej działalności statutowej, tj. wypożyczeń i udzielania informacji, placówka pełni zadania ośrodka kształtującego i aktywizującego społeczność lokalną. Stanowi centrum kultury kreując wydarzenia takie jak, spotkania z interesującymi ludźmi, pisarzami, aktorami i publicystami oraz wystawiając biblioteczne spektakle teatralne zduńskowolskiego Teatru Okazjonalnego. W ostatnich latach bibliotekę odwiedzili m. in.: Stanisław Janicki, s. Małgorzata Chmielewska, Rafał Ziemkiewicz, Artur Andrus, Andrzej Krauze, ks. Adam Boniecki, Tomasz Zimoch, Paweł Królikowski, Wojciech Jagielski, Marek Krajewski, Daniel Olbrychski,Norman Davies, Alek Rogoziński, Andrzej Pilipiuk, Paweł Kapusta, Katarzyna Bonda. Odbywały się również spotkania online z Magdaleną Różczką, Ewą Woydyłło-Osiatyńską, Igorem Brejdygantem, Katarzyną Błażejewską-Stuhr, Michałem Rusinkiem oraz Marcinem Świetlickim i Mariuszem Czubajem. Od 2009 r. prowadzi Dyskusyjny Klub Książki, którego celem jest wykreowanie mody na czytanie oraz promowanie współczesnej literatury polskiej i obcej oraz przybliżanie sylwetek pisarzy. Biblioteka włącza się także w ogólnopolskie akcje propagujące czytelnictwo i aktywny udział w kulturze, organizując rajdy rowerowe „Odjazdowy Bibliotekarz”, Ogólnopolski Tydzień Bibliotek, Narodowe Czytanie, wykłady historyczne prowadzone przez pracowników z łódzkiego oddziału IPN, Lekcje Czytania z Tygodnikiem Powszechnym, wieczory poetyckie z lokalnymi twórcami, prezentacje multimedialne historyczne i naukowe oraz wystawy. Wychodząc naprzeciw potrzebom współczesnego społeczeństwa i przeciwdziałając alienacji cyfrowej, biblioteka organizuje kursy języka angielskiego dla dzieci i dorosłych oraz kursy komputerowe dla seniorów.
MBP nie zapomina o najmłodszych czytelnikach, których poprzez zabawę, zajęcia plastyczne czy konkursy, wprowadza w świat literatury. W ramach promocji książki Filia dla dzieci organizuje spotkania autorskie, cykliczne akcje promujące czytelnictwo „Cała Polska Czyta Dzieciom”, Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci, festiwal książki z Wydawnictwem Literatura, piknik rodzinny „Słoneczna rodzina”, warsztaty dziennikarskie, introligatorskie, fotograficzne skierowane do uczniów wszystkich typów szkół oraz konkursy recytatorskie, literacko-plastyczne i wystawy.
Od 2012 roku MBP realizuje projekty pozyskując fundusze zewnętrzne z programów Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
W ramach swojej oferty placówka zapewnia bezpłatne korzystanie z czytaka do odtwarzania książek mówionych dla osób borykających się z dysfunkcją wzroku, z wypożyczalni Academica, czyli cyfrowej wypożyczalni międzybibliotecznej książek i czasopism naukowych.
Academica umożliwia korzystanie z zasobów domeny publicznej, które są udostępniane na wolnych licencjach lub w oparciu o licencje udzielone BN, jak i ze zbiorów objętych ochroną prawa autorskiego.
Od 15 I 2018 r. prezydent Zduńskiej Woli powołał na stanowisko dyrektora MBP mgr Lidię Reflandowską-Jagielską. Wcześniej placówką zarządzali: Sylwia Stasiak-Muzyka, Elżbieta Pawlak, Piotr Gałczyński, Janina Gisko, Jerzy Skowroński, Wacław Grondys, Henryk Zaborowski, Wiesława Gutowska, Maria Jagier, Janina Kubiak, Romualda Kubiak.9 17 XI 2016 r. książnica świętowała 70-lecie działalności. Urodzinowe uroczystości odbyły się w budynku placówki przy ul. Łaskiej 12. Ta wspaniała rocznica stała się okazją do wspomnień i wzruszeń. Kulminacyjnym punktem obchodów była prezentacja filmów opowiadających o historii biblioteki i jej patronie, oraz o przyjaźni łączącej Jerzego Szaniawskiego z teatrologiem, Leonem Pietrzykowskim. Jubileusz zakończył się uhonorowaniem przyjaciół biblioteki i nagrodzeniem najaktywniejszych czytelników.
Nasza placówka cały czas ewoluuje jako fizycznie funkcjonujące miejsce oraz miejsce przestrzeni elektronicznej, opartej na wykorzystaniu nowoczesnych technologii i kierunku tych przeobrażeń. Obie te przestrzenie wzajemnie się dopełniają, przenikają i współdziałają ze sobą tworząc model hybrydowy biblioteki.
Literatura
1. ŁUCZYŃSKA A., WIĄCEK H.: Informator o bibliotekach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, s. 363.
2. Kwestionariusz sprawozdawczo – statystyczny GUS z działalności MBP za drugie półrocze 1952 ; sprawozdanie GUS z działalności MBP za pierwsze i drugie półrocze 1953. Akta MBP.
3. Protokół z wizytacji przeprowadzonej przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Łodzi w dniach 4 i 7.09.1962 r. Akta MBP.
4. RP [Ryszard Poradowski]: Zduńska Wola. Przed półwieczem. „Nad Wartą” 1995, nr 30, s. 7.
5. 50 lat Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zduńskiej Woli. W: 50 lat Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zduńskiej Woli. Zduńska Wola: Wydawca Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Szaniawskiego, 1996, s. 1
6. Tamże.
7. HERMAN M.: Zduńskowolskie archiwum Jerzego Szaniawskiego. „Na sieradzkich szlakach” 1999, nr 1/53/XIV, s. 45-46.
8. Kalendarium w skrócie. W: 50 lat Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zduńskiej Woli. Zduńska Wola: Wydawca Miejska Biblioteka Publiczna im. Jerzego Szaniawskiego, 1996, s. 5.
9. Historia Biblioteki. Archiwum zbiorów MBP.
